Premiumwijnen

1. Medici Ermete, Lambrusco Reggiano DOC, Concerto, 2021. Prijs 10,89 euro; alc.11.5%; druif lambrusco salamino.

Gootsteenontstopper, noemt de een het. “Dat vieze zoete spul van de onderste plank in de supermarkt waar ik me op m’n 15e ooit eens aan heb klem gezopen”, zegt de ander, in dit geval vinoloog en sommelier Meta van den Boomen die zich op Instagram als ‘Wijndame’ presenteert.

Vinoloog/ kok / auteur Hilary Akers achtte in het FD de kans “nulkommanul” dat haar lezers een bepaalde Lambrusco zouden kopen die zij fantastisch vond. Ze herinnerde zich de Lambrusco van decennia geleden als een “plakkerige, rode bende”, als “puberwijn”, “zoete meuk met prik” en omschreef de DOC als “lang een totaal afgeschreven en geminacht wijngebied.” Maar nu was ze toch “van de sokken geblazen” door een Lambrusco.

Dat is niet de wijn die we nu in het glas hebben, trouwens. Deze komt van het wijngoed Medici Ermete uit Emilia-Romagna, dat eind jaren '80 als eerste kwaliteitslambrusco’s ging produceren. Dit onder meer door nieuwe aanplant, verdubbeling van de plantdichtheid van de wijnstokken, maar ook vermindering van de opbrengsten met een derde.

Deze kwaliteitsslag kreeg elders navolging, reden waarom tegenwoordig ook andere wijnboeren top-Lambrusco’s maken die hun weg vinden naar sterrenrestaurants en prestigieuze wijnhandelaren. Ik heb voor deze Lambrusco gekozen, omdat hij al veertien jaar op rij het predicaat Tre Bicchieri (drie glaasjes) in de wijngids Gambero Rosso heeft verkregen. Ook wordt hij vermeld in het boek 1001 wijnen die je geproefd moet hebben. Een ware premiumwijn dus die ook nog eens biologisch wordt gemaakt. De wijn is geproduceerd van de lambrusco salamino, een van de vijftien streekgebonden Lambrusco-varianten.

De wijn is vergist in rvs-tanks, bevat 9 gr suiker per liter en 0,35 gr/lt ‘vluchtige zuurheid”

Gambero Rosso: “De beste druiven van lambrusco salamino van Tenuta Rampata gaan in de Concerto, een zeer drinkbare lambrusco met een traditioneel karakter. Hij wordt gekenmerkt door zijn betoverende fruitaroma, aanzienlijke elegantie, voortreffelijke balans en een zuivere droge, kruidige afdronk."

Beoordeling volgens de producent: “Kleur: intens briljant robijnrood. Aroma: intense nuance van verse rode bessen, aardbeien, frambozen en kersen. Uitstekende geurzuiverheid, versterkt door intensiteit en persistentie. Smaak: droog en fruitig, rond, fris, levendig en verrukkelijk harmonieus. Heel puur met de perfecte balans tussen zuurgraad en tannines.”

Hij past prima bij Italiaanse vleeswaren zoals salami, maar ook bij pasta’s, gegrild vlees, dimsum, hamburger, risotto met pompoen en paddenstoelen.

2. Domaine de Grenaudière Clisson; Muscadet de Sèvre et Maine, 2015. Prijs 19,99 euro; druif melon de bourgogne.

Er is veel gebeurd de laatste jaren in de Muscadet-regio in het Loire-gebied ten zuiden van Nantes. Dat moest ook wel, want de wijntjes uit dit gebied zijn niet meer in de mode en dat zie je terug in het snel teruglopende areaal aan wijngaarden. Waren Muscadets voorheen voornamelijk lichte, rinse en frisse wijntjes als begeleider van vis en schaaldieren, nu waait er ook een nieuwe wind. Een betere benutting van de kennis van het terroir, microklimaat en toepassing van nieuwe technieken heeft geleid tot creaties van aparte wijnen.

Sinds 2011 mogen drie dorpen in de Muscadet zichzelf Premier Cru noemen. Domaine Grenaudière bezit een paar hectare van de Cru Clisson. Een wijn gemaakt van de lokaal bekende druif Melon de Bourgogne, in optimale rijpe toestand, vergist in inox en daarna nog eens 5 jaar ‘sur lie’ of op zijn eigen gist en droesem in glazen containers gerijpt. De wijn heeft een flinterdunne zuurgraad tegenover een filmende volheid die in de verte iets aan Chenin Blanc doet denken met aroma’s van gedroogde abrikozen, iets floraal en hints van ananas. Een lekker mondgevoel, redelijke afdronk en niet overheersend.

Een goede begeleider van vis, wit vlees, foie gras, kaviaar en milde kazen. Echt geen traditionele Muscadet de Sèvre et Maine, maar dat zie je dan ook terug in de prijs voor deze wijn.

3. Ried Flamberg; Lachner & Tinnacher; Stiermarken; 2019. Prijs 33,50 euro; 13% alc; druif morillon.

Aartshertog Johann (1782-1859) bracht de Morillon naar Stiermarken. Het is naast de Sauvignon Blanc de belangrijkste druif daar. Nadat een groot deel van de Stiermarker wijngaarden eind 19e eeuw ten prooi was gevallen aan de druifluis, reisde de aartshertog met wijnboeren uit de regio naar Frankrijk om naar variëteiten te zoeken die immuun waren voor de verwoestende druifluis. Over de wijnstokken die ze meenamen, was weinig bekend. Ze werden daarom vernoemd naar de plaats waar ze vandaan kwamen: Morillon in de Franse Bourgogne. Ongeveer 30 jaar geleden werd ontdekt dat deze druif een genetische variant is van Chardonnay. Elders in Oostenrijk wordt ze daarom tegenwoordig Chardonnay genoemd. Alleen in Stiermarken houden wijnboeren vast aan ‘hun’ Morillon.

Morillon/Chardonnay-druiven worden in Oostenrijk sinds eind vorige eeuw steeds vaker aangeplant en beslaan nu 1.617 ha (3,5 procent) van de wijnbouwvlakte. Chardonnay is een natuurlijke kruising van een Pinot en het oude witte druivenras Heunisch (Gouais Blanc).

Het belangrijkste kenmerk van een grote Morillon/Chardonnay is zijn complexiteit, die zich alleen ontwikkelt op speciale locaties met kalkrijke gronden. De beste complexe Chardonnays komen uit Noord-Burgenland en Stiermarken, maar ook van individuele wijngaarden in Neder-Oostenrijk en Wenen.

De wijn in het glas is: Morillon Ried Flamberg DAC 2019 Lackner Tinnacher uit Süd Stiermarken. Een volledig biologische wijn die 96 James Suckling-punten kreeg.

De wijn is bij wijnhandel Colaris verkrijgbaar. Op zijn website de volgende proefnotitie: "Deze fijne Bourgogne-achtige morillon - de plaatselijke naam voor chardonnay - dankt zijn kwaliteit aan de biologische aanpak, de mineraliteit van kalkbodems en het koele microklimaat van de Ried Flamberg. Hints van wit fruit, amandelen, kardemom en witte peper monden uit in een elegant, evenwichtig bouquet."

Bewaarpotentieel tot 2030.

4. Condrieu, Domaine Chirat Les Chays; 2019. Prijs: 39,99; druif viognier.

Een mooie echte Viognier uit de bakermat van deze druivensoort, namelijk de Condrieu, met 100 hectare een klein wijngebied iets ten westen van de Côtes du Rhône, ten zuiden van Lyon, rondom het plaatsje Condrieu. Domaine Chirat is een familiebedrijf, gerund door vader en zoon Chirat. Met hun jarenlange ervaring en expertise slagen ze erin om de naam van de beroemde viognierwijnen hoog te houden. Vanwege de zeer steile hellingen kan hier niet mechanisch geoogst worden.

Een aantal jaren geleden was er nog maar weinig viognier op de markt, maar tegenwoordig zie je viognier weer veel terug in cuvées om een vollere, florale hint aan de wijn te geven. Deze wijn is gemaakt van 100 procent viognier en na vinificatie rijpt deze wijn gedurende 10 maanden in Franse, eiken vaten.

Goud van kleur met groene reflecties. In de neus complex met aroma’s van perzik, exotisch fruit en citrus met een florale touch. Een volle en ronde body, zeer aromatisch met een lange afdronk. Nu al heerlijk om te drinken, maar een paar jaartjes kan hij nog liggen. Mooie begeleider van asperges, gegrilde kreeft, zoetwatervis en de lokale kaas Rigotte de Condrieu.

Een traditionele Condrieu wijn. WeinPlus geeft hem 87 punten.

5. Gattinara, DOCG Travaglini; 2017. Prijs: 29,99 euro; druif nebbiolo.

Uit het noorden van Piemonte (Alto Piemonte) in de provincie Vercelli en het stadje Gattinara niet zo ver van de grens met Zwitserland aan de voet van de Monte Rosa komt deze vrij onbekende wijn. Gattinara wordt gemaakt van de nebbiolo-druif, de lokale naam voor de druif is spanna en mag maximaal 10 procent bonarda di gattinara of maximaal 4 procent Vespolina bevatten, druivenrassen die we kennen uit de Veneto. De wijn heeft sinds 1990 een DOCG status en is met slechts 120 hectare een van de kleinste erkende wijnregio’s van Italië.

Er is maar een handvol wijnmakers, de bekendste zijn Antoniolo en Travaglini, naast een paar kleine coöperaties. Alle wijnpercelen bevinden zich in de gemeente Gattinara die circa 7.500 inwoners telt.

Kort na de Tweede Wereldoorlog trokken veel mensen uit dit gebied naar Milaan en Turijn om daar werk te vinden, maar velen zijn teruggekeerd om in de wijnindustrie een bestaan op te bouwen.

Volgens wijnkenners heeft deze wijnsoort en wijnregio een mooie toekomst omdat het hoog gelegen is op 300 tot 500 meter, beschut tegen de koude alpine wind uit het noorden met zonexpositie op het zuidoosten en zuidwesten, overdag niet te heet en koel 's nachts en dus minder kwetsbaar tegen de opwarming door klimaatverandering.

Gattinara moet minstens 35 maanden rijpen, waarvan 24 maanden op hout, de nog betere Riserva moet minstens 47 maanden rijpen waarvan 34 maanden op hout. Voor de gewone Gattinara geldt een minimale alcoholgehalte van 12,5 procent en voor de Riserva minimaal 13 procent. Voor het restzuurgehalte geldt een minimum van 4,5 g/l en voor de Riserva 5 g/l. Het extractgehalte moet min. 20g/l resp. 22 g/l zijn.

De reden voor de afwijkende vorm van de Gattinara-fles is dat de droesem in het afgeplatte gedeelte van de fles blijft zodat je niet hoeft te decanteren, zo wordt althans ergens vermeld. Zou het? Of is het dit geen marketingverhaal is om je te onderscheiden van andere wijnflessen.

De gisting vindt plaats in inox-staal en rijpt 24 maanden in Slavonisch eiken. In de neus: kersen, pruimen, viooltjes en iets van drop en teer. De smaak is vol, fruitig met zachte tannines. Een mooie begeleider van gerechten met paddenstoelen, licht wild, harde kazen en rood vlees. Een Bourgogne-stijl wijn, een apart neefje van Barolo en Barbaresco WeinPlus geeft deze wijn 89 punten.

6. Famille Laplace, Château d'Aydie Madiran, 2016. Prijs 23,61 euro; alc 14,5%; druif tannat.

Ik heb voor deze proeverij de vrijheid genomen om het begrip premium wat ruim uit te leggen. Zo kwam ik uit op een keuze voor de gezondste wijn ter wereld, uiteraard mits met mate gedronken: het grootste premium dat wijn zou kunnen opleveren, is toch gezondheid, zeker als die wijn ook nog eens superlekker is.

In 2007 verscheen het boek The Wine Diet van de Britse wetenschapper Roger Corder. Deze farmacoloog en hoogleraar experimentele therapeutica werkt in honderden pagina's de eerste regels van zijn boek uit: “Wijndrinkers zijn in het algemeen gezonder en leven langer.” Hij schrijft dat hij vele jaren heeft gewijd aan de studie naar de gezondheidsbevorderende eigenschappen van wijn en stelde vast dat wijndrinkers minder hartkwalen en diabetes hebben en ook minder risico lopen op dementie op hun oude dag. Hij werpt dan de vraag op: “Komt dit door de wijn, het voedingspatroon of leefstijl? Waarschijnlijk is het een mix van alle drie.”

Corder verwijst in zijn boek naar de welbekende 'French paradox' en naar studies over de talloze kerngezonde hoogbejaarden in bijvoorbeeld Sardinië, Kreta en Georgië waar veel rode wijn wordt gedronken. Het geheim zit ’m in gezonde stofjes die in de rode schilletjes van de druiven zitten en die in rode wijn terecht komen.

Het punt van Corder is dat bepaalde wijnen zoals die uit Madiran veel meer van die gezonde stofjes bevatten dan andere. Zo heeft een klein glaasje Madiran, gemaakt van de tanninerijke tannat-druif, een meer heilzame werking dan twee flessen van de meeste Australische wijnen en drie tot vier keer meer dan een Argentijnse cabernet sauvignon die al best rijk is aan deze gezonde stofjes. Zou het anders puur toeval zijn dat mannelijke 75-plussers in het departement Gers gemiddeld een hogere levensverwachting hebben dan waar ook in Frankrijk? Dit ondanks hun dagelijkse kost als foie gras, cassoulet, worst en kazen, bomvol verzadigde vetten...

In zijn boek maakt Corder, zelf wijnliefhebber, een opsomming van een tiental van zijn favoriete Madiran-wijnen waaronder het glas dat we nu op tafel hebben. Château d'Aydie omvat 58 hectare wijngaarden waaruit de familie Laplace elk jaar ongeveer tien verschillende cuvées produceert. De wijnstokken zijn verspreid over het hele grondgebied van de appellatie, met een grote verscheidenheid aan bodems en terroirs waarop de tannat volledig tot uitdrukking komt. Vroeger stonden Madirans bekend als zeer rustieke, tanninerijke en stroeve wijnen die tegenwoordig dankzij de techniek van de micro-oxygenatie beter drinkbaar zijn geworden.

De wijn in het glas is afkomstig van dertig jaar oude wijnstokken, onderging 12-15 maanden rijping in eiken vaten en wordt na 20 maanden rijping gebotteld.

Wijnboer: “Diep, intens robijnrood. Fijn, elegant en complex in de neus, met een mix van zwart fruit en koffiearoma's. Een zeer rijke aanzet gevolgd door een vrij rijpe consistentie en zijdezachte tannines. Fijne, precieze houtachtige mondaroma's. Een uitzonderlijke Madiran, krachtig en complex, met een ongewoon potentieel. Deze wijn is heel gemakkelijk 7 tot 10 jaar houdbaar.” Serveer op kamertemperatuur bij wild (duivenstoofpot, everzwijnstoofpot), eendenborst, rood vlees of Pyreneese geitenkazen.

7. Saint-Esthèphe, Château La Rose Brana, 1988

In het glas krijgen we zo dadelijk twee dezelfde bordeaux: Chateau La Rose Brana, een Saint Estèphe, appellation controlée. Niet direct een topwijn, maar wie weet, verrast hij ons. Saint Estèphe is een van de gemeentes in de Haut-Médoc met een eigen AOP. Gelegen op de westelijke oever van de Gironde in de nabijheid van een aantal bekende châteaux, zoals Cos d’Estournel, Meyney, Laffitte Carcasset, Montrose en Haut Marbuzet.

De wijnen van Saint Estèphe zijn rood en altijd assemblages met in ieder geval cabernet sauvignon en merlot. De wijnstokken groeien in redelijk zware grond met minder kiezel dan in de Pauillac, dat ten zuiden van Saint Estèphe ligt, waardoor de afwatering langzamer verloopt. De wijnen van Saint Estèphe hebben een hogere zuurgraad en meer body, zijn voller, maar hebben minder geur. Het zijn stevige bordeaux, die tot op hoge leeftijd hun stevigte en karakter weten te behouden.

Lezend over de Bordeaux kwam ik nog iets moois tegen: Du vin ès fan-ne, E pé d’l’aivon-ne ès bique. Ca du bé perdu. Vertaald: Wijn aan vrouwen en haver aan geiten gegeven is weggegooid goed.

Maar waar koop je deze oude wijnen?

De herkomst van de wijnen van vanmiddag is bijzonder. Ze komen uit de kelders van de Trappisten van Uelingsheide in Tegelen. Meestal worden Trappisten in verband gebracht met bier, maar in dit geval ook met wijn. De geschiedenis van de Trappisten in Tegelen gaat terug tot 1884, toen zij zich vanuit de Belgische abdij in Westmalle vestigden in Tegelen. De boerderij op de Uelingsheide werd gekocht als overloop voor de Abdij in Westmalle. Ze breidden de boerderij uit en begonnen de omliggende gronden te ontginnen om in hun levensonderhoud te voorzien. Later werd de boerderij omgebouwd tot een klooster, dat in 1933 tot abdij werd verheven. De broeders vormen een contemplatieve gemeenschap, waarbij het gebed centraal staat.

De voormalig abt, dom Amadeus Prick, was een echte wijnliefhebber. Hij had zijn kelders goed gevuld. Toen hij om gezondheidsredenen het klooster verliet, werd hij opgevolgd door een abt die niet om wijn gaf. Hij wilde de kelder opdoeken. Dit werd opgepikt door Carla Lücker en zij bood aan de kelder die ongeveer 800 oude bordeaux en wat port bevatte over te nemen. De overnameprijs viel mee en tot op heden schenkt zij geregeld een van deze wijnen. Wat haar opvalt, is dat de echt grote grand cru’s, die ook in de verzameling zaten, zich door de jaren minder goed hebben gehouden dan de cru bourgois en de AOP’s uit het gebied. Toen zij hoorde van onze proeverij kreeg ik spontaan deze twee flessen mee en ik hoop uiteraard dat ze nog de moeite waard zijn. 1983 was voor de Bordeaux een goed jaar en 1988 een uitstekend jaar. We gaan het zien!

8. Saint-Esthèphe, Château La Rose Brana, 1983

Zie de tekst hierboven

9. Mitolo GAM Shiraz, McLaren Vale, South Australia, 2003. Prijs 79,50 euro; alc. 14,5%; druif shiraz.

Een premiumproeverij is bij uitstek de gelegenheid om eens flink uit te pakken, bijvoorbeeld met een wijn die 100 Parker-punten heeft gekregen. Zoals bekend heeft de Amerikaanse wijnschrijver Robert Parker jarenlang de dienst uitgemaakt in de wijnwereld, zelfs zodanig dat boeren hun wijnen aan de smaak van Parker - powerwijnen - aanpasten om zo een betere score te verkrijgen.

Robert Parker tuigde zijn beoordelingssysteem op bij het verschijnen van het eerste nummer van zijn blad The Wine Advocate, een methodiek die tot op de dag van vandaag ongewijzigd is gebleven. Aan de basis ligt een 100-punts kwaliteitsschaal, waarin wijnen een beoordeling van 50 tot 100 punten krijgen. Flessen met een score van 96-100 worden door Parker omschreven als “een buitengewone wijn met een diep en complex karakter die alle kenmerken vertoont die je mag verwachten van een klassieke wijn in zijn soort. Wijnen van dit kaliber zijn een bijzondere inspanning waard om te vinden, te kopen en te consumeren.”

Nu vergt het vooral een bijzondere inspanning om voor een acceptabele prijs een wijn met 100 Parker-punten te vinden. Dergelijke flessen kosten doorgaans 300 euro of meer en dat vonden we zelfs voor een premiumproeverij al te gortig. Gelukkig troffen we bij Bert Dielen nog een fles aan voor een aanvaardbare prijs die echter niet meer op voorraad was, maar zich nog wel in diens eigen wijnkelder bevond. Deze fles staat nu op tafel.

De wijn komt van de Italiaanse wijnbouwfamilie Mitolo uit Abruzzo die in de jaren vijftig naar Australië emigreerde en daar wijn ging produceren, met tegenwoordig een areaal van 200 hectare. Deze shiraz komt van de beste wijngaarden in de regio McLaren Vale.

De beschrijving van Parker zullen we jullie niet onthouden: “De spectaculaire, dichte robijn/paars-gekleurde 2003 Shiraz G.A.M. (vernoemd naar de drie kinderen van de familie) vertoont aroma's van potloodkrullen, bramen, bosbessen, cassis, zoethout, nieuwe eik en verschroeide aarde. Deze complexe 2003-jaargang komt over als een hypothetische mix van een geweldige La Mission-Haut-Brion uit Bordeaux en een Rhônedal Ermitage zoals Chapoutier's Pavillon. Alles is naadloos geïntegreerd in dit hoogstandje in de wijnbereiding. (RP) (10/2004)”.

Deze wijn kostte onze 79,50 euro, nogal een schijntje vergeleken met de taxatiewaarde van veilinghuis Sotheby: 350-500 dollar.

10. Kracher, Illmitz Beerenauslese Cuvée; Burgenland 2007; alc. 10,5%; druiven 60% welschriesling / 40% chardonnay

Tot slot een dessertwijn, aangekocht tijdens onze wijnreis naar Burgenland. Deze wijn bevat 145,7 gram suiker per liter en heeft een zuurgraad van 7,3 gram per liter. 85 procent van de most is vergist in rvs-vaten en 15 procent hiervan is in twaalf maanden in grote houten vaten opgevoed. Na onze wijnreis in 2010 nam een nieuwe generatie het roer over en is Kracher ook droge witte wijn gaan maken.

In de neus: witte perziken en honingdauw. Steenfruit, citrus, mandarijn, rijpe gele perzik, elegante zuurstructuur in de mond. Afdronk lang en fris. Past bij alle desserts, pittige Thaise rode curry en Kracher kaas.

Scores:
Falstaf 93/10;
Wine Spectator 91/100
The Wine Advocate 93/100
2019 Decanter 97/100

De hapjes

Crème van witte-truffelboter, witte bonen met parmezaanse kaas op z'n Romanjools

Wildzwijnsalami

Truffelsalami

Mortadella DOP Bologna